استراتژی و تاکتیک درآزمایشگاه آنالیز روغن کارگاهی
خواهشمند است پیش از مطالعه متن اصلی به نکات زیر عنایت بفرمائید :
1- آزمایشات روغن برای تأمین تمیزی روغن بسیار مفید هستند . هر مدیر مربوط با صنعت و ماشینآلات باید در جهت دسترسی به امکانات استفاده از این فنآوری حرکت کند. اگر سازمانی نخواهد یا نتواند از یک امکان مناسب و فرصت مهم بهره بگیرد، نشانه مشکل در سازمان است. بسیاری از اوقات همین مشکل سازمانی اولین موردی است که در بحث آزمایش روغن به چشم میآید. ضعف و کاستی در استفاده از آزمایشات روغن از تفکر منفی شروع و در مراحل مختلف میتواند تا بیتوجهی به نتایج آزمایشات و بیعملی به بهانههایی از قبیل نبود بودجه و پرسنل و گرفتاریهای تعمیراتی روزمره و یا حتی رضایت به یک عملکرد ضعیف ختم شود. زدودن این گونه توهمها و سازماندهی تشکیلات کارآمد بر عهده مدیران است.
2- انجام آزمایشات روغن با هدف رسیدن به منافع اقتصادی و سود نهفته در بالا بردن آماده به کاری ماشینآلات و کم شدن هزینههای تعمیر و نگهداری انجام میشود. بدیهی است برای دسترسی به A ریال سود باید به اندازه کسری از A تلاش و مقداری هم صبر داشت. اغلب کارکنان فنی به اهمیت پیشگیری آگاهند ولی در عمل همیشه کسانی هستند که در برابر هر حرکت جدید به خصوص اگر مستلزم صرف انرژی کار و مسئولیتپذیری باشد ، مقاومت میکنند.
راهاندازی و حرکت مداوم بسوی کنترل روغنهای در گردش بین قطعات ماشینآلات و انجام اقدامات اصلاحی برای دستیابی به روغن تمیز در بین قطعات ماشینآلات باعث کارکرد بهتر دستگاهها بوده و هیچ تلاشی در این راستا بدون جوابهای چند برابر نبوده است .
روش کار با آزمایشگاه روغن کارگاهی
کارکرد یک آزمایشگاه روغن کارگاهی به دو بخش جداگانه تقسیم میشود :
1-کار با ابزار آلات و وسایل آزمایشگاه جهت بررسی نمونههای روغن
2-استفاده از آزمایشگاه و نتایج آزمایشات در جهت بهبود کارکرد ماشین آلات
کار با دستگاهها در دوره آموزش و به کمک کتابچههای هر دستگاه به کاربرآموزش داده میشود. با انجام آزمایشات بوسیله کاربر ، مهارت و تخصص وی نیز بالا میرود .
استفاده از کل آزمایشگاه در جهت بالابردن راندمان بهرهبرداری ماشینآلات نیز راهکارهایی دارد که با توجه به تجربیات آزمایشگاههای موفقتر به چند مورد اساسی اشاره میشود ، با رعایت این نکات میتوان از توانائیها و امکانات بهتر بهرهبرداری کرد و چه بسا در صورت بیتوجهی به این نکات نتیجه مطلوب حاصل نشود .
الف : نمونهگیری :
نمونههای روغن باید توسط کارکنان سرویسکاری و هر آن کسی که کار تعویض روغنها و فیلترها و سرریزها را انجام میدهد گرفته شوند. این که نمونهها از کجا گرفته شود توسط سرپرست سرویسکارها به سرویسکارها اعلام میشود. در موارد خارج از روال عادی، درخواست نمونهگیری از طرف آزمایشگاه و یا تعمیرگاه خواهد بود .
چنانچه گروه دیگری جز سرویسکارها برای نمونهگیری گمارده شوند :
1- باید نیرو و تجهیزات جداگانه و آموزش برای این گروه تأمین شود. ( نفر، خودرو، ابزار، آموزش فنی، آموزش ایمنی و سازماندهی )
2- باید ماشینآلات برای نمونهگیری متوقف شوند. زمان توقف اضافه بر زمان سرویسکاری بوده و ساعت کار مفید را پایین میآورد. نمونه در بهترین زمان و بالاترین عمر گرفته نمیشود.
3- کنترل بر سرویسکاری کمتر و ارتباط با آزمایشگاه ضعیفتر میشود.
4- مهمترین اشکال: تعداد نمونهها کم میشود.
ممکن است برخی مدیران تعمیر ونگهداری به توانایی سرویسکارهای خود برای نمونهگیری باور درست نداشته باشند. باید توجه نمود اگر سرویسکاری نتواند cc30 از یک روغن کار کرده را نمونهگیری کند، چگونه باید امیدوار باشیم صدها لیتر روغن نو را به درستی و سلامتی و تمیزی داخل موتورها و مخزنها بریزد یا فیلترها را تمیز و عوض کند؟ حتی اگر چنین مشکلی هم باشد، به دلیل ضعف در آموزش اهمیت کار به سرویسکارها است نه در توانائی یا درک آنها.
بنابراین نمونهگیری حتماً باید توسط سرویسکار انجام شود مگر موارد خاص و نادر.
تنها چنانچه سرویسکارها نمونهگیری کنند میتوان به آمار بالای لازم نمونهها دست یافت. آزمایشگاه بدون نمونه نمیتواند کار کند و نمونههای ناکافی، نتیجه ناکافی به دنبال دارند. هر ماشینی که کار میکند باید سرویس
شود و هر ماشینی که سرویس میشود باید نمونهگیری شود.
نقطه مقابل و روش نامطلوب، نمونهگیری توسط آزمایشکننده است که اتلاف وقت قابل توجهی برای آزمایشگاه محسوب می شود. نفرآزمایشگاه برای آشنایی با کار نمونهگیری و ملاحظه روش کار نمونهگیرها و اشکالات احتمالی باید در کار نمونهگیری دست داشته باشد اما محول کردن کل کار نمونهگیری به کاربر آزمایشگاه اشتباه است. در پایان هر ماه تعداد نمونههای گرفته شده و آزمایش شده باید متناسب با ماشینهای در حال کار باشد این موضوع باید در سطر اول گزارش ماهیانه آزمایشگاه آورده شود. در ماههای اول کار آزمایشگاه، همه با یک پدیده جدید روبرو و کار برای آزمایشکننده، سرویسکارها، تعمیـرگاه و مسئولین ماشینآلات جدید است .
هنوز ماشینها دوره کامل آزمایشات خـود را تکمیل نکردهاند از سوی دیگر دستگاههایی که آزمایشگاه در آنها مشکلی دیده و به تعمیرگاه اعزام مینماید به ماشینهای موجود در تعمیرگاه اضافه میشوند و باعث شلوغی و زیادتر شدن کارها میگردند. با توجه به این هم، توصیه میشود در دو ماهه اول کار آزمایشگاه، از یک گروه محدود و مشخص و مهم کار را شروع کنیم. این گروه از قسمتهای کلیدی دستگاههای حساس انتخاب میشود. مثلاً در یک کارگاه راهسازی، معمولاً موتورها یا حتی موتورهای دستگاههای سنگین راهسازی انتخاب میشوند. پس بدست آوردن تجربیات نمونهگیری، آزمایش و رفع عیب کار را باید به قسمتهای دیگر توسعه داد.
پس از دو ماه کارکرد آزمایشگاه
1- از روی تعداد نمونههای گرفته شده و تناسب آنها با تعداد ماشینهای در حال کار (دوبرابر) میتوان کارکرد سرویسکاری و مدیریت ماشینآلات را در نمونهگیری و اهمیت دادن به پیشگیری ارزیابی کرد.
2- از روی تعداد نمونههای خراب و روند آن میتوان عملکرد سازمان ماشینآلات را ارزیابی کرد. 10٪ برای ماشینهای معمولی، زیر 10 درصد برای ماشینهای نو و حدود 12 درصد برای ماشینهای کهنه در ماشینهای متحرک اعداد رایجی هستند. کیفیت نگهداری و بهرهبرداری ماشینآلات در درصد نمونههای خراب تأثیر مستقیم دارد.
3- تعداد نمونههای خراب که رفع عیب و به نمونه خوب تبدیل میشوند نشاندهنده هوشیاری و قدرت اقدام سازمان ماشینآلات است.
4- نسبت خرابیهای ناگهانی و بدون اطلاع در ماشینهای تحت کنترل به خرابیهای پیداشده (و رفع عیب شده) توسط آزمایشگاه نشانه کیفیت کار کاربر آزمایشگاه است و به هیچ وجه نباید بیش از 20٪ کل باشد .
5- نسبت ماشینهای در حال توقف تعمیراتی برای قسمتهای تحت کنترل در قبل از کار آزمایشگاه به همین نوع توقفهایتعمیراتی پس از دو ماه شروع به کار آزمایشگاه ، اثر آزمایشگاه بر درصد آماده به کاری را نشان میدهد .
ب : بعد از نمونهگیری ، به آزمایش روغنهای نمونه میرسیم.
در هر آزمایشگاه یک نفر مسئول آزمایش روغن هاست . این فرد بایستی از بین افراد واجد شرایط مسئول به کار در تعمیـرگاه یا سرویسکـاری انتخاب شود و با دستگاهها آشنا باشد. یک سابقه سه ساله در امر تعمیرات و شناخت دستگاهها ( و کارکنان ) خوب و کافی است. تحصیلات در حد دیپلم کافی است و اگر کمتر بود باید سابقه کار مکانیکی بیشتر باشد ولی نباید سن فرد انتخاب شده زیاد باشد (حداکثر 35 سال). کار آزمایش روغن یک کار جدید، پرزحمت، پرمسئولیت و همراه با درگیری است.
نفر انتخاب شده :
1- باید در انجام دقیق کارهای تکراری خسته نشود. مهندسین برای این نوع کارها زیاد مناسب نیستند.
2- باید برای آموزش چیزهای تازه، کار با تجهیزات دقیق و کامپیوتر آماده باشد. اهمیت کار را درک و از مقاومتهای احتمالی اولیه دلسرد نشود.
3- باید از بهترین افراد مشغول به کار در تعمیرگاه یا سرویسکاری باشد و علاقمند به پیشرفت، بیشتر کارکردن و یادگیری، افراد جدید و تازه وارد و یا افراد وامانده در سیستم کار را مشکل میکنند.
4- نباید مسئول آزمایش روغنها از کسی واهمه داشته باشد و نگران امنیت شغلی خود باشد. پیدا کردن یک اشکال گاهی به شناسایی یک مقصر میانجامد. به خصوص اگر در مورد آن اشکال قبلاً اخطار داده شده باشد. کار آزمایشگاه پیداکردن خطا و کمک به بعضی اقدامات اصلاحی و کنترل اقدامات اصلاحی است نه شناسایی خطاکار به همین دلیل مسئولین که شاید غفلت آنها موجب بروز خطا شده است نباید گناه آشکار شدن مسئله را از چشم آزمایشگاه ببینند و مثلاً به فکر تلافی باشند. بهتر است مسئول آزمایشگاه روغن مثل هر عامل کنترل و بازرسی، یک کانال ارتباطی مستقیم با مدیریت داشته باشد.
5- کاربرآزمایشگاه بعد از یادگرفتن و تسلط بر امور با عوامل ماشینآلات هماهنگ بوده و به کار با آنها به صورت باز ادامه بدهد. برخی از کاربران به دلیل نگرانیهای شغلی، سعی در محدود کردن اطلاعات و ارتباطات خود با عوامل تعمیرگاه دارند. برخورد مناسب مدیریتی میتواند از چنین پدیده بدی جلوگیری کند. آزمایشگاه کارگاهی از ارتباط و همکاری عوامل تعمیرگاه سود میبرد و نباید این راه بسته باشد.
6- کاربر آزمایشگاه پس از مدتی کار و بدست آوردن مهارت و توانائیهای بیشتر عملاً پیشرفت کرده و به فردی مؤثرتر تبدیل میشود. هر اشکالی که توسط آزمایشگاه پیدا و برطرف شود، اهمیت کار آزمایشگاه را بیشتر نمایان میکند. کاربر آزمایشگاه با کار و کارایی و توانائیهای بیشتر، دیگر همان کمک مکانیک و سرویسکار قبلی نیست و نباید با همان چشم به او نگاه کرد. مدیریت ماشینآلات باید متوجه این نکته باشد و ساز و کار مناسبی برای ارزیابی عملکرد ایجاد کند.
ج : سرپرستی و سیاستگزاری آزمایشگاه روغن
برای هر آزمایشگاه روغن یک نفر از عوامل ماشینآلات به عنوان حلقه رابط آزمایشگاه با ماشینآلات لازم است وظیفه سرپرست در مجموع اقدام برای دسترسی به بالاترین آمادهبه کاری ماشینها و کمترین هزینهها و توقفهای تعمیراتی است و در چهارچوب تعمیرگاه اقدام مینماید. همه کارهایی که با آزمایشگاه روغن استفاده از نتایج آن مربوط است توسط سرپرست سیاستگزاری اقدام و به نتیجه میرسد. سرپرست آزمایشگاه باید ارتباط و قدرت کافی برای انجام وظایف خود به خصوص در سازمانهایی که ماشینآلات در بخشهای مختلف تقسیم و زیر نظر مدیریتهای جداگانه هستند مهم است.
وظایف اصلی سرپرست بعد از تأمین ایمنی و حفاظت از پرسنل در برابر خطرات احتمالی:
1-رسانیدن نمونه روغن از قسمتهای مختلف به آزمایشگاه.
2- تعیین محل و تواتر نمونهگیری.
3- سازماندهی رسیدن نمونهها به آزمایشگاه در کمترین زمان.
4- رفع موانع احتمالی در راه رسیدن به بالاترین آمار نمونهها.
5- فراهم نمودن امکانات لازم برای انجام بیشترین آزمایشات به بهترین نحو از طریق آمادهسازی محل کار، امکانات ، پرسنل ، رفع کسریها و استفاده از تجهیزات جدیدتر.
- بازدید نتایج آزمایشات، تحلیل نتایج غیرعادی و تعیین آنچه برای هر نمونه غیرعادی انجام شود.
- انتقال نتایج آزمایشات غیرعادی به مسئولین تعمیر و نگهداری، پیشنهاد اقدامات اصلاحی، کنترل اقدامات اصلاحی با آزمایشات دوباره و چند باره.
- تعیین جهت حرکت کلی آزمایشگاه و برنامهریزی برای هر مرحله: تعیین دستگاههای مهم و کلیدی و تأکید روی آنها در عین تلاش برای پوشش همه دستگاهها و قسمتها.
- تحلیل جامع و کلی نتایج آزمایشات و رایزنی با مدیریت ماشینآلات در مورد آنچه باید با توجه به نتایج کلی انجام شود.
- گزارشدهی به مدیریت سازمان: این گزارش باید خلاصه، روشن و بدون ملاحظه، و برای اشاره به اشکالات و پیشنهاد اقدامات اصلاحی باشد. رویکرد عمده این گزارش باید حقیقت یابی باشد نه مقصریابی.
در سازمانهای ماشینآلات کوچکتر، مدیر تعمیرگاه بهترین فرد برای سرپرستی آزمایشگاه است. هرقدر سازمان بزرگتر شود، فاصله تشکیلاتی سرپرست آزمایشگاه از مدیرتعمیرگاه یا مدیر تعمیرات بیشتر خواهد شد ولی همیشه باید یک خط مستقیم ارتباطی بین این دو نفر موجود باشد.
بخش آموزش، تحقیق و توسعه
شرکت نیکوداشت