آلودگی سوخت
پس از گذشت 24 ساعت از آزمایش، برگه آزمایش را در یک اتاق تاریک به کمک نور فرابنفش (UV) بازدید و بررسی میکنیم. با نور سفید یا نور خورشید چیز خاصی دیده نمیشود، ولی با نور فرابنفش هاله و حلقههای فلورسنت به نشانه آلودگی سوخت را میتوانیم ببینیم.
سوخت دیزل سبکتر، بهتر از روغن پایه غلیظ و سنگین (و آلودگیها) در لابلای الیاف کاغذ حرکت می کند. یک هاله و بخش شفاف کاملاً واضح دور لکه روغن (لکه میانی و ناحیه نفوذ) پس از حدود 24 ساعت پیدا میشود (که اثری از آلودگیها و دوده در آن وجود ندارد). اگر این کاغذ زیر نور UV فرابنفش بازدید شود، آلودگی سوخت بصورت یک حلقه فلورسنت خود را نشان می دهد.
آلودگی سوخت مستقیماً افزودنیها را نابود کرده و پراکنده کنندگی روغن را زودتر از وقت از بین میبرد و رسوب گذاری و کیپ شدن فیلتر را باعث میشود. همچنین اگر این آلودگی ناشی از انژکتورهای خراب (چکه و نشتی کردن از سر انژکتور) باشد، و وضع رینگ ها و آب بندی خوب نباشد، باز هم دوده بیشتر و پراکنده کنندگی کمتری شاهد خواهیم بود.
اندازه لکه روی کاغذ و حلقه فلورسنت مستقیماً به آلودگی سوخت وابسته است. حلقه های داخلی با محیط مشخص نشانه بد کار کردن حداقل یک سیلندر از موتور است.
*****
خوانندگانی که حتی در گذشته با این روش آشنا نبوده اند، خوشان میتوانند آزمایش انجام داده و با مقایسه آزمون خود با عکسهای اینترنتی دانش و تجربه خود را بالا ببرند. این آزمایش هیچ هزینه و وسیله و پیش نیازی بجز علاقه لازم ندارد.
ترجمه مقاله دیگری هم اینجا آورده میشود که دست اندرکاران نت و مدیران ماشین آلات حتماً از خواندن آن لذت خواهند برد و اندوخته لازم را برخواهند گرفت.
*****
Blotter Spot test helps improve Engine Reliability
Gerardo Trujillo Noria Latin America
آزمایش قطره و کاغذ خشک کن به اوایل دهه 1950 میلادی برمیگردد. یکی از قدیمیترین آزمایشات شناسایی دوده بیش از اندازه در موتورها، ارزیابی قدرت پراکنده سازی و شناسایی ضدیخ و سوخت در روغن کارتر می باشد.
چند روش کارگاهی و حتی روشها و ابزارهای پیچیدهای هم برای این روش ساده پیشنهاد میشوند. برای ناوگانهای بزرگ ماشین آلات این روش ساده و قوی میتواند دانستنیهای با ارزشی را در مقام غربالگری بدست بدهد.
در واقع این روش چنان قدرتی دارد که یکی از بزرگترین ناوگانهای اتوبوس مکزیک به نام Flecha Amarilla توانست با استفاده همزمان از روش قطره و کاغذ خشککن و آزمایشات روغن خارج از کارگاه، به کم شدن قابل ملاحظه خرابیهای اساسی در موتورهای ناوگان اتوبوس خود دست یابد.
Flecha Amarilla بیش از 2500 اتوبوس را راهبری میکند. هر کدام روزانه تقریباً 800 کیلومتر را در شرایط حرکت و توقف ناپیوسته طی میکنند. در شرایط استاندارد، روغن هر 40000 کیلومتر عوض میشود، یعنی 1500 تعویض روغن در ماه برای کل ناوگان.
روش کار شامل نمونهگیری از هر موتور در زمان عوض کردن روغن موتور و فرستادن آن برای آزمایشات روغن کامل میباشد.
آزمایشات روغن در یک آزمایشگاه مستقل که در هیوستون تگزاس قرار دارد انجام میگرفت و نتیجه آزمایشها بوسیله اینترنت برای هر مرکز نگهداری و گاراژ فرستاده میشد تا کارکنان نتایج را بررسی و تحلیل کنند.
متوسط زمان فرستادن نمونه تا رسیدن جواب حدود 16 روز بود. بیشتر این زمان صرف جمعآوری نمونهها از مراکز مختلف و فرستادن آنها به آزمایشگاه میشد.
آزمایشات روغن برای شرکت استفادههایی مثل آگاهی از آلودگی سوخت یا ضدیخ داشت. همچنین فلچا آمریلا از کمکهای آزمایشگاه برای شناسایی اشکالات احتراق (دوده) و فرسایشهای غیرعادی استفاده میکرد. با این وجود، مدیر تعمیرات از وضع راضی نبود چراکه باید حدود 20 روز صبر میکرد تا بداند کدام موتور مشکل دارد. در تمام این مدت موتور مشغول بکار بود. گاهی موتور با یک مشکل، 16000کیلومتر
کارکرد داشت تا آنالیز روغن گزارش و اعلام خطر بنماید. این تاخیر گاهی اوقات به خرابی اساسی موتور میانجامید اگرچه یک برنامه آنالیز روغن هم وجود داشت.
برای کمک به بخش نت و شناسایی مشکلات پیش از آنکه به خرابیهای اساسی برسند، نقشهای برای بهبود روش کار پیشنهاد شد. استفاده از روش آزمایش قطره روغن برای غربالگری نمونهها. به آزمایش همچون راهی برای شناسایی سریع مشکلات در موتورهای دیزلی نگاه میشد تا موتورهایی که نیاز به یک تصمیم و اقدام فوری داشتند شناسایی و کار اصلاحی روی آنها انجام شود.
تحلیل همزمان دوگانه و منحنی یادگیری

سیاست Flecha Amarilla ساده بود. یک نمونه در هر تعویض روغن گرفته میشد. از این نمونه روغن ابتدا یک آزمایش قطره انجام میشد. هر نمونه ای که مشکل دار بنظر میرسید، روی آن آزمایش اضافی کارگاهی انجام میشد. یا از موتور بازدید میکردند یا آزمایشات کاملتری توسط آزمایشگاه بیرونی انجام میگرفت. نمونههایی که با آزمایش قطره روغن مشکلی نشان نمیدادند، برای آزمایشات معمول به آزمایشگاه خارج فرستاده میشدند.
یک بخش مهم از راه اندازی یک برنامه موفق، مقایسه نتایج آزمایش قطره با جوابهای آزمایشگاه بیرونی بود. هرگاه آزمایشگاه روغن خارج از کارگاه در مورد نمونهای اخطار میداد، کارکنان نتیجه تست و آزمایش قطره را با نتایج آزمایشگاه مقایسه و سعی میکردند رابطه ای بین دادههای آزمایشگاه و نتایج آزمایش قطره پیدا کنند. بعد از چند ماه کار کردن و تمرین، کارکنان شرکت شروع به تشخیص و شناسایی مشکلات مختلف مانند دوده، ضدیخ و سوخت از روی نتایج آزمایشگاه و نت قطره نمودند. کم کم کارکنان به حدی در این کار خبره شدند که میتوانستند در مورد کارهای مهم تعمیراتی را با تکیه بر تحلیل نتایج آزمایش قطره خیلی جلوتر از رسیدن جواب آزمایشگاه تصمیم گیری و اقدام کنند.

جواب های غیرعادی با توجه به شدت آنها و با اختصاص یک کد شناسایی در هر زمینه ای دسته بندی میشدند. این کار تفسیر و تصمیمگیری را آسان میکرد. همچنین یک استاندارد مرجع درست شد تا در کارگاه های تعمیراتی گوناگون کارکرد یکسانی بوجود آید.
یک کد آزمایش قطره 3 رقمی درست شد تا بتوان نتیجه را به کمک یک معیار قابل اندازهگیری گزارش کرد.
رقم اول درباره دوده است. دومی آلودگی سوخت و سومی آلودگی ضدیخ (ضدیخ، سوخت، دوده).
هر کد و رقمی سه حالت ممکنه دارد که به آنچه روی کاغذ دیده میشود و نتایج آزمایشگاه ارتباط دارد.
وقتی نتیجهها گزارش میشوند، جایگاهها نشانه آلودگی و اعداد شدت مشکل را نشان میدهند. روغنی که دارای دوده زیاد ولی بدون آلودگی سوخت و ضدیخ است، این گونه گزارش می شود.
( ضدیخ 1- سوخت 1- دوده3) 1-1-3
الگوهای رنگ شناسی Chromatogram
جدول 1 کدها
بحرانی-3 |
غیرعادی-2 |
عادی-1 |
کد |
از 4% به بالا |
%1.5 تا 4% |
تا 1.5% |
دوده |
از 5% به بالا |
2% تا 4% |
تا 2% |
سوخت |
مثبت |
نشانهها دیده میشوند |
منفی |
ضدیخ |
افزون بر کدهای آزمایش، مطابق جدول 2 چهار بخش برای هر لکه روغن روی کاغذ تعریف شدند
جدول 2 الگوهای کروماتوگرام
ضدیخ |
سوخت |
دوده |
کد |
ردیف |
هیچ |
هیچ |
هیج |
C |
1 |
هیچ |
هیچ |
هیچ |
A |
بزرگ، سایه یا خاکستری، مات |
بزرگ، سایه یا خاکستری، مات |
بزرگ، خاکستری، مات |
D |
کوچک |
غیر فلورسنت |
کوچک |
T |
متوسط،سیاه و قهوهای،کدر |
متوسط،سیاه ،کدر |
متوسط،سیاه ،کدر |
C |
2 |
شاید حلقه خارجی داشته باشد |
حلقه مشخص |
هیچ |
A |
هیچ |
متوسط،خاکستری تا سیاه،کدر |
کوچک،سیاه یا خاکستری، کدر |
D |
متوسط |
یک حلقه کوچک فلورسنت |
متوسط |
T |
کوچک، سیاه، چسبناک، خمیری |
بزرگ، سیاه، کدر |
سیاه، کوچک، کدر |
C |
3 |
حلقه خوب با لبه های نت |
یک حلقه خوب |
هیچ |
A |
هیچ |
هیچ |
هیچ |
D |
بزرگ |
حلقه فلورسنت بزرگ |
بزرگ |
T |
C – بخش مرکزی- جایی که روغن اولیه ریخته شده است.
A – بخش هاله ای- حلقه و هالهای که دور بخش مرکزی میآید.
D – بخش نفوذ- جایی که ذرات کوچک و متوسط همراه روغن بداخل کاغذ کشیده شدهاند.
T– بخش شفاف- انتهای لکه- جایی که روغن خالص ( و شاید سوخت) پس از رها کردن آلودگیها خود را به آنجا رسانیده اند.
بیشترین مشکلات شناخته شده آلودگی سوخت دیزل و دوده بیش از اندازه هستند. شناسایی ضدیخ از همه مشکل تر است. اگر افزودنیهای پراکنده کننده روغن بشدت نابود شده باشند، و اگر نمونه ای مشکوک به آلودگی ضدیخ باشد، بازدید از فیلتر روغن برای مطمئن شدن از نشتی ضدیخ انجام میگیرد. اگر کاغذ فیلتر روغن چروک خورده یا ماده ای ژل و لجن مانند و چسبناک اشباع شده باشد، پیش از یک خرابی اساسی دستور کارهای تعمیراتی داده میشود.
اگرچه آزمایش قطره روغن جایگزینی برای یک برنامه آنالیز روغن با کیفیت و آزمایشگاهی نیست اما فلچا آمریلا دریافته است که با آمیختن آزمایش قطره در داخل کارگاه و آزمایشات روغن در بیرون از کارگاه، دید عمیق و درونی از وضع عمومی موتورها و مشکلاتی از قبیل دوده بیش از حد، از بین رفتن افزودنیها، آلودگی سوخت و نشتی ضدیخ بدست بیاورد. از زمانیکه آزمایشات قطره روغن مانند یک کار روزمره انجام میگیرد، خرابی اساسی برای هیچ موتوری پیش نیامده است. مشکلات در مراحل اولیه شناسایی و کنترل میشوند.